Với trái tim tha thiết yêu thương con người của Nguyên Hồng, phụ nữ và trẻ em chính là những con người yếu đuối và dễ bị tổn thương nhất. Ông đã viết thiên tự truyện Những ngày thơ ấu ghi lại “những rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại” quãng đời thơ ấu đầy tủi cực của chính mình, cậu bé mười hai tuổi mồ côi. Trong tác phẩm này hiển hiện rõ nét hình ảnh người mẹ hiền hậu phải chịu những bất công và những định kiến nặng nề của lề thói phong kiến. Tình mẹ con cảm động tha thiết trong truyện còn được Nguyên Hồng nhắc đến nhiều nữa mà tiêu biểu là trong truyện ngắn Mợ Du sau này.